Les estelades estan desapareixent progressivament dels balcons i finestres dels pobles i ciutats. La darrera enquesta de la Generalitat assenyala que el percentatge de catalans favorables a la independència és inferior als contraris a la secessió. Jordi Cuixart i Elisenda Paluzie, dos referents de l’independentisme cívic, desvinculat dels aparells i les consignes dels partits polítics, son substituïts al capdavant dels reputats Òmnium Cultural i l’Assemblea Nacional Catalana. Jordi Sànchez, antecessor de Paluzie a l’ANC abans de ser empresonat com Cuixart, ha anunciat que deixarà la secretaria general de Junts per Catalunya, després de patir un profund procés d’erosió pels seus propis companys a la direcció del partit presidit per Carles Puigdemont. Sembla que Gabriel Rufián serà enviat en les properes eleccions municipals per la cúpula d’Esquerra Republicana a combatre per l’alcaldia de Santa Coloma de Gramenet, una missió gairebé impossible en un dels bastions més sòlids del PSC. El mordaç diputat especialitzat en tuits desestabilitzadors com el de les “155 monedes de plata” de Puigdemont després de l’1-O, ja no gaudeix de tota la confiança de la direcció d’Esquerra, interessada en baixar a gairebé zero el volum de les discrepàncies amb la Moncloa. Oriol Junqueras i Pere Aragonès necessiten un altre portaveu a Madrid.
Mentrestant, les lluites poc dissimulades entre els dos socis del Govern català van corcant els fonaments de l’Executiu i dificulten la seva gestió en diferents departaments. El més visible és el caos i la indignació que ha causat el conseller González Cambray al sistema educatiu català amb un seguit de decisions dictades des de despatxos sense cap intenció de cercar el consens. I precisament quan des dels tribunals espanyols continuen l’ofensiva (25% de castellà) contra tot el que signifiqui no ja independentisme sinó la simple defensa de la pervivència de la llengua catalana. Idioma, per cert, cada vegada menys parlat a les aules i els patis escolars.
Una part significativa del moviment independentista, aquell que s’ha mobilitzat des del 2010 i ha omplert carrers, avingudes i carreteres des de la sentència del Tribunal Constitucional contra l’Estatut de Catalunya, impulsat –recordem-ho—pel socialista Pasqual Maragall, no entén el viratge cap a la moderació i el pragmatisme del Govern d’Aragonès. La taula per al diàleg proposada per Pedro Sánchez està congelada. Ha demostrat ser un miratge per a l’estratègia pactada d’ERC i PSOE del “qui dia passa any empeny”. Resulta difícil d’entendre per a un independentista coherent que un Govern nominalment secessionista defensi un projecte de Jocs Olímpics d’hivern per al 2030 que compti amb l’aval del Comitè Olímpic Espanyol i la possible participació d’Aragó, una comunitat autònoma que no té cap intenció de sortir de l’Estat espanyol. Els Jocs s’organitzen sempre en un sol país. Per tant, ¿està dient el Govern ERC- Junts als seus electors independentistes que al 2030 seguirà formant d’Espanya?
Durant els cinc anys immediatament posteriors a la mort del dictador Francisco Franco (1975), quan els espanyols vivien entre el postfranquisme i la primera transició democràtica, va créixer un fenomen que va ser anomenat “el desencanto”. Una part considerable de ciutadans havien passat de l’enorme il·lusió que causava l’anunci de la recuperació de llibertats individuals i col·lectives a l’extensió d’un sentiment de decepció per les resistència als canvis que plantejaven les elits polítiques i econòmiques vinculades al franquisme, amb l’ajut imprescindible de l’aparell policial, militar i judicial de l’Estat, entrenat durant dècades a reprimir sense complexos ni mesura.
Aquest desencant que van patir els espanyols a finals dels anys setanta del segle passat –quan Lluís Llach va estrenar “Companys, no és això” (1978)- és semblant al desencís que mostren ara amplis sectors de l’independentisme català. Es nota a les trobades familiars, amb amics, amb companys de feina, on partidaris i contraris a la independència discutien fins fa poc sobre el procés. La pandèmia hi ha influït, sens dubte. I la crisi econòmica per la invasió d’Ucraïna, també. Però preval la decepció que molts independentistes han tingut amb els actuals líders dels partits separatistes. Les seves constants pugnes, divisions internes i baralles. Moltes incoherències i algunes confessions –“vam jugar de farol”, “no teníem res preparat”, “Puigdemont no deia res ni sabia què fer”,… Més d’una traïció revelada en els nombrosos llibres entre biogràfics i autojustificatius escrits pels principals protagonistes del moviment. I una gestió governamental manifestament millorable que ha desembocat en manifestacions de protesta de professionals, com els de l’ensenyament i la sanitat, una part dels quals son també independentistes indignats. El “desencanto” espanyol va patir una sacsejada monumental amb el cop d’Estat del 23 de febrer del 1981 i va desaparèixer en part amb la victòria socialista de l’octubre del 1982. Amb els anys arribarien moltes altres decepcions. Però aquesta és una altra història.
Foto: Núria